وقتی قرار است سیستم برق‌کشی ساختمانی نوساز یا پروژه‌ای در حال بازسازی را اجرا کنیم، باید از ابتدا تصمیم‌های درستی بگیریم. یکی از تصمیم‌های کلیدی، انتخاب سیم و کابل ساختمانی مناسب است. اگر این انتخاب را براساس آگاهی، استاندارد و واقعیت‌های پروژه انجام ندهیم، ممکن است بعدها با مشکلاتی مثل نوسان برق، قطع شدن مدار، آسیب دیدن تجهیزات یا حتی خطرات ایمنی جدی روبه‌رو شویم.
انتخاب اشتباه کابل، نه‌تنها باعث هدر رفت هزینه می‌شود، بلکه اجرای پروژه را نیز به خطر می‌اندازد. شاید شما هم مثل بسیاری از برق‌کاران یا کارفرماها، بین گزینه‌های مختلف سردرگم شده‌اید: کابل افشان بهتر است یا مفتولی؟ برای روشنایی یا کولر چه سایز کابلی باید انتخاب کنیم؟ آیا کابل ۲ در ۲.۵ جواب‌گوی نیاز ماست؟ در سیم‌کشی توکار، از چه کابلی استفاده کنیم که دوام و ایمنی کافی را داشته باشد؟
در این مقاله افلاک، قرار نیست فقط چند تعریف فنی را تکرار کنیم. ما می‌خواهیم با زبانی ساده و دقیق، کمک‌تان کنیم تا تصمیمی درست و حرفه‌ای بگیرید. از معرفی انواع کابل‌های رایج گرفته تا مقایسه کاربردها، بررسی استانداردها و محاسبه سایز مناسب کابل هر بخش از این راهنما با هدف کاهش خطا، افزایش ایمنی و صرفه‌جویی در هزینه نوشته شده است.
استفاده از سیم و کابل ساختمانی استاندارد، اولین گام برای ایمن‌سازی برق خانه‌ها و آپارتمان‌هاست. افلاک الکتریک با ارائه انواع سیم و کابل ساختمانی باکیفیت، همراه مطمئن شما در اجرای برق ایمن و پایدار است.
آشنایی با انواع کابل های رایج در برق‌کشی ساختمان
قبل از این‌که بخواهیم کابل مناسبی برای برق‌کشی ساختمان انتخاب کنیم، باید به‌خوبی با انواع کابل‌هایی که در این حوزه کاربرد دارند، آشنا باشیم. شناخت دقیق ساختار، نوع هادی، پوشش‌ها و موارد استفاده، به ما کمک می‌کند انتخاب هوشمندانه‌تری فارغ از قیمت یا ظاهر داشته باشیم. در ادامه انواع سیم و کابل مورد استفاده در برق کشی را به صورت مختصر معرفی می‌کنیم:
1- کابل افشان؛ انعطاف‌پذیر و مناسب برای مسیرهای پرپیچ‌و‌خم
کابل افشان از چند رشته سیم نازک تشکیل شده که کنار هم یک هادی منعطف را می‌سازند. این انعطاف‌پذیری باعث می‌شود نصب آن در فضاهای محدود، سقف‌های کاذب، تابلوهای برق و مسیرهای پرپیچ‌و‌خم بسیار راحت‌تر باشد.
کاربردهای رایج کابل افشان در ساختمان:
- سیم‌کشی روشنایی
- کابل‌کشی داخل تابلو برق
- انشعابات فرعی در واحدهای مسکونی
اگر می‌خواهید بیشتر با ساختار و مزایای کابل افشان آشنا شوید، می‌توانید مقاله کابل افشان چیست؟ را بخوانید.
2- کابل مفتولی؛ مقاوم‌تر، مناسب مسیرهای مستقیم
کابل مفتولی یا تک‌رشته‌ای از یک رشته سیم یک‌تکه ساخته شده که به نسبت کابل افشان سخت‌تر و کم‌انعطاف‌تر است. به همین دلیل، بیشتر در مسیرهای صاف و ثابت، مانند عبور از دیوارهای بتنی یا کف‌سازی‌ها استفاده می‌شود.
کاربردهای رایج کابل مفتولی در ساختمان:
- برق‌کشی توکار در دیوار یا کف
- سیم‌کشی در پروژه‌های صنعتی یا نیمه‌صنعتی
- مسیرهایی که نیاز به ثبات فرم کابل وجود دارد.
برای آشنایی بیشتر، مقاله کابل مفتولی چیست را بخوانید.
| جدول مقایسه کابل افشان و مفتولی | ||
| ویژگی | کابل افشان | کابل مفتولی |
| جنس هادی | چند رشته نازک مسی | تک‌رشته مسی |
| انعطاف‌پذیری | بالا | کم |
| کاربرد | فضاهای محدود، تابلوها | مسیرهای مستقیم و توکار |
| نصب و اجرا | آسان‌تر در فضاهای پیچیده | نیازمند مسیر مستقیم |
| دوام مکانیکی | کمتر از مفتولی | بیشتر از افشان |
| قیمت | کمی بالاتر | کمی پایین‌تر |
پیشنهاد: برای فضاهای باز و مسیرهای مستقیم، کابل مفتولی عملکرد بهتری دارد؛ برای سیم‌کشی‌های داخلی، انشعابات و فضاهای محدود، کابل افشان گزینه بهتری است.
3- سیم ارت (Earth Wire)
سیم ارت وظیفه حفاظت از جان افراد و تجهیزات را بر عهده دارد. این سیم به رنگ زرد و سبز است و مسیر جریان نشتی برق را به زمین منتقل می‌کند تا از برق‌گرفتگی جلوگیری شود. استفاده صحیح از سیم ارت در سیستم برق ساختمان از الزامات ایمنی محسوب می‌شود.
4- کابل برق سه رشته
این کابل شامل سه هادی مسی است که اغلب برای برق‌کشی کلید و پریزها به کار می‌رود. دو رشته برای فاز و نول و رشته سوم برای ارت در نظر گرفته شده‌است. وجود رشته ارت، ایمنی سیستم را افزایش می‌دهد و باعث کاهش خطرات احتمالی می‌شود.
5- کابل کواکسیال (Coaxial Cable)
کابل کواکسیال که به کابل آنتن نیز معروف است، برای انتقال سیگنال‌های تلویزیونی و داده‌های مخابراتی کاربرد دارد. این کابل دارای ساختار خاصی است که تداخل الکترومغناطیسی را کاهش می‌دهد و کیفیت سیگنال را حفظ می‌کند.
6- کابل آیفون
این کابل چند رشته‌ای برای اتصال دستگاه‌های آیفون تصویری و صوتی استفاده می‌شود. رشته‌های متعدد این کابل امکان انتقال سیگنال‌های صوتی و تصویری را با کیفیت بالا فراهم می‌کنند.
7- سیم نایلونی (سیم نرم یا افشان خیلی نازک)
سیم نایلونی در واقع نوعی سیم افشان با رشته‌های نازک و انعطاف‌پذیری بسیار بالاست. این نوع سیم برای اتصالات داخلی و کاربردهایی که به انعطاف زیاد نیاز دارند، مفید است.
کابل های رایج ساختمانی از نظر ساختار و کاربرد
فراتر از نوع هادی، کابل‌هایی که در برق‌کشی ساختمان استفاده می‌کنیم، از نظر نوع عایق، محافظ و کاربرد هم تفاوت دارند. در ادامه، به چند مدل رایج اشاره می‌کنیم:
- کابل NYY: کابل برق زمینی با عایق و روکش PVC؛ مناسب دفن در زمین
- کابل NYM: کابل با لایه‌های محافظ بیشتر نسبت به NYY؛ مناسب برق‌کشی ساختمان در مسیرهای داخلی یا نصب روکار
- کابل هوایی یا خودنگهدار: مناسب انتقال برق در مسیرهای بیرونی و فاصله‌دار، بدون نیاز به سیم نگهدارنده جداگانه
راهنمای انتخاب سایز (سطح مقطع) سیم و کابل برای برق‌کشی ساختمان
انتخاب درست سطح مقطع یا همان سایز کابل در برق‌کشی ساختمان روی ایمنی، مصرف برق و عملکرد تجهیزات تاثیر مستقیمی دارد. اگر سایز کابل را کوچک‌تر از مقدار لازم انتخاب کنیم، با افت ولتاژ، داغ‌شدن کابل و حتی آتش‌سوزی مواجه می‌شویم. از طرفی، انتخاب بیش‌ازحد بزرگ هم باعث افزایش بی‌دلیل هزینه‌ها می‌شود.
| جدول تطبیق سایز های رایج کابل در برق‌کشی ساختمان با جریان مصرفی | ||
| کاربرد | نوع سیم یا کابل پیشنهادی | سطح مقطع (میلی‌متر مربع) |
| روشنایی داخلی (اتاق‌ها، راهرو، راه‌پله) | سیم افشان ۲ رشته | 1.5 |
| پریز برق عمومی (تلویزیون، یخچال، شارژر) | سیم افشان ۲ یا ۳ رشته | 2.5 |
| کولر آبی | سیم مفتولی ۴ رشته | 2.5 |
| کولر گازی | کابل افشان ۳ رشته | 4 یا 6 |
| ماشین لباس‌شویی یا ظرف‌شویی | کابل افشان ۳ رشته | 4 |
| اجاق گاز برقی یا فر | کابل افشان ۳ رشته | 4 یا 6 |
| آبگرمکن یا پکیج | سیم افشان ۲ یا ۳ رشته | 2.5 یا 4 |
| برق ورودی واحد یا ساختمان | کابل قدرت ۳ یا ۵ رشته | 10 تا 25 |
| ارت (Earth) | سیم ارت مفتولی یا افشان ۱ رشته | 6 یا بیشتر |
| سیم‌کشی آیفون صوتی و تصویری | سیم تلفنی ۸ رشته (۴ زوج) | 0.6 |
| کابل کواکسیال (آنتن) | کابل RG6 یا RG59 | – |
| سیستم اعلام حریق | کابل نسوز ۲ یا ۴ رشته | 1.5 |
| سیستم صوتی داخلی | سیم بلندگو افشان ۲ رشته | 1 یا 1.5 |
این مقادیر تقریبی هستند و به شرایط نصب، دمای محیط، نوع کابل و نحوه اجرای مسیر هم بستگی دارند.
محاسبه دستی سایز کابل (براساس جریان مصرفی)
فرمول پایه‌ای که برای تخمین سایز کابل استفاده می‌کنیم:
سطح مقطع (mm²)=2×طول کابل×جریان مصرفی (A)×𝜌/حداکثر افت ولتاژ مجاز
ρ = مقاومت ویژه مس (تقریباً 0.0175 اهم×میلی‌متر مربع بر متر)
افت ولتاژ مجاز = 5% ولتاژ شبکه (برای ۲۲۰ ولت → حدود ۱۱ ولت)
مثال واقعی از انتخاب سایز کابل در یک آپارتمان ۱۰۰ متری
فرض کنیم قصد داریم برای یک واحد مسکونی ۱۰۰ متری، برق‌کشی کنیم. روشنایی‌ها، پریزها، کولر گازی و ماشین لباس‌شویی در نظر گرفته شده‌اند. در این حالت، ما اغلب این ترکیب را پیشنهاد می‌کنیم:
- روشنایی‌ها: کابل ۱.۵
- پریزها: کابل ۲.۵
- کولر: کابل ۴ یا ۶ (بسته به توان)
- ورودی واحد: کابل ۶ یا ۱۰
برای پروژه‌های بزرگ یا خاص، پیشنهاد می‌کنیم محاسبات دقیق‌تر با کمک مهندس برق انجام شود.
این ماشین‌حساب سطح مقطع کابل را بر اساس شرایط دقیق پروژه (مثل طول کابل و جریان مصرفی) محاسبه می‌کند. اما در جدول‌های پیشنهادی بالا، ما معمولاً کمی محافظه‌کارانه‌تر عمل می‌کنیم تا کابل انتخابی در شرایط واقعی، مطمئن‌تر و ایمن‌تر باشد.
اگر تازه‌کار هستید یا شک دارید، پیشنهاد ما این است که هم از ماشین‌حساب استفاده کنید و هم جدول را ببینید، و در نهایت با یک متخصص برق مشورت کنید.
🔌 محاسبه آنلاین سایز کابل برق
با وارد کردن اطلاعات زیر، سطح مقطع مناسب کابل را بر اساس طول مسیر و جریان مصرفی محاسبه کنید:
چه عواملی در انتخاب کابل مناسب ساختمان تأثیر دارند؟
انتخاب کابل مناسب فقط به «نوع کابل» یا «سایز آن» خلاصه نمی‌شود. ما باید مجموعه‌ای از عوامل محیطی، فنی و اجرایی را نیز در نظر بگیریم تا انتخابی دقیق، استاندارد و ایمن داشته باشیم. در ادامه، مهم‌ترین عوامل را بیان می‌کنیم:
۱. نوع ساختمان و کاربری
نیازهای برق‌کشی یک خانه مسکونی با یک واحد صنعتی یا اداری تفاوت دارد. مثلاً در پروژه‌های صنعتی، جریان‌های بالا، تجهیزات سنگین و مسیرهای طولانی کابل‌کشی، انتخاب کابل‌های خاص‌تری را ضروری می‌کنند.
۲. شدت جریان و تعداد مصرف‌کننده‌ها
ما باید مجموع توان مصرفی تجهیزات را محاسبه کنیم تا ببینیم چه مقدار جریان از کابل عبور خواهد کرد. هرچه جریان بالاتر باشد، به کابل‌هایی با سطح مقطع بزرگ‌تر نیاز داریم.
۳. نوع اجرای سیم‌کشی (توکار یا روکار)
در سیم‌کشی توکار، کابل‌ها در دیوار یا کف مدفون می‌شوند و تبادل حرارتی کمتری دارند؛ بنابراین باید ظرفیت تحمل جریان کابل را با دقت بیشتری بررسی کنیم. در سیم‌کشی روکار یا داکت، شرایط تهویه بهتر است.
۴. شرایط محیطی محل نصب کابل
محیط‌هایی با رطوبت بالا، گرمای زیاد، مجاورت با مواد شیمیایی یا مسیرهای دفنی، کابل‌های خاص‌تری را می‌طلبند. مثلاً در مناطق شرجی یا برای دفن مستقیم در زمین، باید از کابل‌های مقاوم در برابر آب و خوردگی مثل NYY استفاده کنیم.
۵. رعایت استانداردهای ایمنی
باید انتخاب کابل را بر اساس استاندارد ملی ایران (ISIRI) و در صورت نیاز، استانداردهای بین‌المللی مثل IEC انجام دهیم. این استانداردها معیارهایی برای دما، جریان، ایمنی و کیفیت ساخت کابل مشخص می‌کنند.
4 اشتباه رایج در انتخاب کابل ساختمان
گاهی اشتباهی کوچک در انتخاب کابل، هزینه‌های بزرگی را به‌دنبال دارد. بیایید ۴ خطای پرتکرار را با هم مرور کنیم:
- خرید کابل ارزان و غیراستاندارد: ظاهر این کابل‌ها شبیه کابل استاندارد است، اما ایمنی ندارد و زود می‌سوزد.
- انتخاب بر اساس ظاهر، نه مشخصات فنی: رنگ، ضخامت و … معیار نیستند. به سطح مقطع و کاربرد کابل نگاه کنید.
- بی‌توجهی به محل نصب: کابل مناسب فضای مرطوب با کابل دفنی متفاوت است. حتماً محیط را در نظر بگیرید.
- سایز اشتباه کابل: سایز کوچک باعث داغ شدن و آتش‌سوزی می‌شود. حتماً براساس جریان و متراژ، انتخاب کنید.
چک لیست نکات مهم قبل از خرید سیم و کابل برای سیم‌کشی ساختمان
اگر قصد خرید سیم و کابل برای پروژه ساختمانی دارید، این چک‌لیست راهنمای خرید بهترین سیم برق سیم‌کشی ساختمان به شما کمک می‌کند بهترین انتخاب را داشته باشید:
- برند معتبر انتخاب کنید.
- استاندارد ملی ایران را بررسی کنید.
- سالم و بدون ترک بودن روکش کابل را با دقت بررسی کنید.
- کابل را براساس کاربر هر بخش ساختمان (آشپزخانه، روشنایی، کولر، آیفون و…) انتخاب کنید.
- بسته‌بندی و پلمپ کابل را بررسی کنید. (حلقه‌های منظم، با بسته‌بندی رسمی و هولوگرام شرکت)
- ضمانت‌نامه و خدمات پس از فروش داشته باشد.
- کابل متناسب با محل نصب انتخاب کنید.
- از فروشگاه تخصصی و قابل اعتماد خرید کنید.
برای انتخاب مطمئن، مقاله بهترین برند سیم و کابل در ایران را بخوانید یا با مشاوران ما از طریق شماره 66343401-021 تماس بگیرید.
انتخاب سیم و کابل مناسب ساختمان، یعنی ایمنی و آسایش
انتخاب کابل مناسب برای برق‌کشی ساختمان، فقط یک تصمیم فنی نیست؛ بلکه گامی مهم در مسیر ایمنی، دوام و آسایش خانه شماست. با شناخت دقیق انواع کابل، کاربرد آن‌ها، سایز مناسب، و دوری از خطاهای رایج، می‌توانید از هزینه‌های دوباره‌کاری یا خطرات برق‌گرفتگی جلوگیری کنید.
اگر در انتخابتان تردید دارید، مشاوران فنی افلاک الکتریک در کنار شما هستند تا بهترین سیم و کابل ساختمانی را متناسب با نیازتان پیشنهاد دهند. از فروشگاه افلاک دیدن کنید یا با ما تماس بگیرید تا تصمیمی مطمئن بگیرید.
افلاک الکتریک با سال‌ها تجربه و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین، انواع سیم و کابل استاندارد و مطمئن را برای پروژه‌های شما تامین می‌کند. برای دیدن محصولات متنوع ما، به فروشگاه سیم و کابل افلاک مراجعه کنید.
