کابل برق سه فاز چیست و چه کاربردهایی دارد؟

کابل‌های برق به دو صورت تک فاز و سه فاز تولید می‌شوند که دراین مقاله قصد داریم به بررسی کابل برق سه فاز بپردازیم.

کابل برق سه فاز (Three phase cable) یکی از پردکاربردترین نوع کابل‌ها محسوب می‌شود زیرا که روشی معمول برای تولید، انتقال و توزیع نیروی الکتریکی جریان متناوب می‌باشد. قابل به ذکر است که این کابل‌ها با تعداد رشته و غلاف متنوع تولید می‌شوند.

امروزه بسیاری از دستگاه‌های صنعتی قابلیت اتصال به برق تک فاز و سه فاز را دارند. اما نکته مهم این است که استفاده از برق سه فاز از هر نظر مقرون به صرفه‌تر است. برق سه فاز توان ثابتی را در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهد و در نتیجه باعث بالا رفتن نرخ بهره‌وری، کاهش سروصدا و لرزش‌های دستگاه می‌گردد. به همین دلیل استفاده از برق سه فاز در صنایع مختلف در اولویت می‌باشد.

مزایای برق سه فاز

مزایای استفاده از برق سه فاز نسبت به برق تک فاز عبارتند از:

• امکان جایگزین‌ کردن یک منبع سه فاز به‌ جای سه منبع تک فاز
• یکنواخت و متعادل بودن توان لحظه‌ای (Instantaneous Power) در برق سه فاز
• انتقال انرژی بهتر در ولتاژهای بالا در برق سه فاز
• وجود جریان 380 ولت در برق سه فاز در مقابل 220 ولت برق تک فاز
• به‌ صرفه بودن
  

  ساختار کابل‌های سه فاز

کابل برق سه فاز مانند تمامی کابل‌ها خصوصا کابل برق تک فاز از هادی رسانا، عایق و روکش تشکیل شده‌است که البته برخی از کابل‌های سه فاز دارای یک آرمور یا غلاف فلزی به عنوان محافظ بر روی خود می‌باشد.

• هادی

هادی کابل برق سه فاز می‌تواند از جنس مس و یا آلومینیوم باشد اگر جنس آن مس باشد بصورت مفتولی نیمه افشان و افشان تولید می‌شود و اگر جنس هادی آلومینیوم باشد، این کابل فقط به صورت مفتولی و نیمه افشان تولید می‌شود.

• عایق و روکش

عایق لایه‌ی پلیمری است که بر روی هادی مسی یا آلومینیومی قرار می‌گیرد. روکش نیز پلیمری است که در خارجی‌ترین سطح یک کابل قرار دارد و خواصی مثل سختی، نرمی، دانسیته، دمای نقطه کار محیط، کم یا زیاد بودن ضریب دی الکتریک، مقاوم بودن در برابر سایش، روغن و دیگر مواد شیمیایی، مقاومت در برابر شعله، کم دود بودن، فقدان هالوژن و… را در بر می‌گیرند که رایج ترین آن‌ها از جنس pvc و xlpe  می‌باشد.

• رنگ

برای شناسایی راحت‌تر فازهای مختلف موجود در کابل‌های برق سه فاز باید با استفاده از استاندارد‌های مشخصی رنگ آن‌ها را از هم متمایز کنند. مزایای استفاده از این روش، شناسایی راحت‌تر فازها برای تقسیم بار و اتصال صحیح فازها به موتور القایی بدون نیاز به انجام آزمایش است.

نحوه اتصال کابل سه فاز بر اساس نوع کارکرد یکی از دو روش مثلثی و ستاره‌ای است که در اتصال ستاره یک نقطۀ خنثی یا نول نیز در جریان تعریف می‌شود. در نتیجه این امر جریان خط با جریان فاز برابر خواهد شد اما در عوض ولتاژ خط سه برابر ولتاژ فاز خواهد بود. مزیت استفاده از روش ستاره‌ای برای زمانی است که قصد راه‌اندازی موتور را داشته باشید. در واقع از اتصال ستاره‌ای جهت استارت اولیۀ موتور استفاده می‌گردد. در این نوع از اتصال جریان مصرفی کمتر خواهد بود. در روش مثلثی نقش سیم نول از مدار حذف شده و به کمک سه سیم فاز جریان الکتریسیته باید برقرار شود. مزیت مهم این روش افزایش شدت جریان در مدار است. زمانی که موتور استارت خورده و در مدار قرار گرفته‌است، استفاده از اتصال مثلثی باعث افزایش توان موتور و قدرت آن می‌شود.

• کاربرد

کابل برق سه فاز در اماکن صنعتی و تجاری به منظور روشن نمودن تجهیزات صنعتی پرکاربرد همچون پمپ، الکتروموتورها، ابزارآلات برقی و کلیه دستگاه‌هایی که نیازمند منبع برق سه فاز هستند، استفاده می‌شوند لازم به ذکر است که در حال حاضر از سیم کشی برق سه فاز در واحدهای مسکونی مانند آسانسور نیز استفاده می‌شود در نتیجه می‌توان به نحوی این نوع کابل‌ها را در گروه کابل‌های ساختمانی نیز دسته بندی نمود. از آنجا که کابل برق سه فاز یکی از اساسی‌ترین ابزارها جهت انتقال جریان الکتریسیته است، می‌بایست نوع با کیفیت آن را به کار گرفت و قواعد اولیه در زمان نصب و کارکرد تجهیز را رعایت نموده تا آسیب‌های احتمالی به حداقل برسند.

انواع کابل سه فاز بر اساس تعداد رشته

• کابل برق سه فاز سه رشته : متشکل از سه عدد رشته سیم فاز که درون عایق و غلافی قرار گرفته‌اند.
• کابل برق سه فاز سه و نیم رشته : سه رشته فاز با سطح مقطع یکسان به‌اضافه یک رشته نول به‌ اندازه تقریبی نصف سطح مقطع فازها یک کابل برق سه و نیم رشته سه فاز را شامل می‌شود.
• کابل برق سه فاز چهار رشته : از سه رشته سیم فاز و یک رشته سیم نول با سطح مقطع یکسان تشکیل شده‌است.
• کابل برق سه فاز پنج رشته : سه رشته فاز، یک رشته نول و یک رشته سیم ارت اجزای تشکیل‌ دهنده این نوع کابل برق سه فاز هستند.

البته توجه داشته باشید این موضوع ارتباطی با سایز کابل برق ندارد!

کابل برق از لحاظ کاربرد و محیط‌هایی که به کار گرفته می‌شوند به چند نوع کلی تقسیم بندی می‌شوند :

• کابل برق سه فاز فشار ضعیف

این کابل‌ها اغلب با استفاده از مس تولید می‌شوند. کابل‌های برق فشارضعیف سه فاز معمولاً از ولتاژهای 450 ولت تا 750 کیلو ولت تولید می‌شوند. این کابل‌ها در ساختمان سازی، صنعت و … کاربرد زیادی دارند.

• کابل قدرت سه فاز

کابل‌های برق سه فاز دارای هادی مس و یا آلومینیوم می‌باشند و بر اساس جنس عایق و روکش انواع متنوعی دارند که به صورت افشان، نیمه افشان و مفتول با سطح ولتاژهای 1/0.6کیلو ولت تولید می‌شوند.

• کابل برق سه فاز فشار قوی

کابل‌های برق سه فاز فشار قوی می‌توانند از جنس مس یا آلومینیوم باشند. معمولاً کابل برق‌های سه فاز تا ۲۰ کیلو ولت یا بعضاً تا 63 کیلو ولت تولید می‌شوند.

کد مشخصه کابل‌های سه فاز مسی

• کابل برق قدرت سه فاز NYY : کابل برق قدرت NYY به کلیه کابل‌هایی اطلاق می‌شود که از هادی مسی با ساختار مفتولی (کلاس 1) یا نیمه افشان (کلاس 2) ویا افشان (کلاس5) به همراه عایق و روکش پی وی سی تشکیل شده‌ باشد.
• کابل برق سه فاز -NYM  NYMHY: کابل NYM کابل برق مفتول مسی و کابل NYMHY کابل برق‌ افشان مسی با سطح ولتاژ ماکزیمم 450 ولت است.
• کابل برق سه فاز  NYRY: کابل زره دار یا کابل آرموردار NYRY به کابل‌هایی با هادی مسی مفتولی گفته می‌شود که از رشته‌های سیمی فولادی به جهت حفاظت از کابل در برابر فشارهای مکانیکی و جویده شدن کابل توسط حیوانات و جوندگان استفاده می‌کند.
• کابل برق سه فاز  NYBY: کابل زره دار یا کابل آرموردار NYBY به کابل‌هایی با هادی مسی مفتولی گفته می‌شود که از یک نوار فولادی به جهت حفاظت از رشته سیم‌های داخل کابل در برابر فشار‌های مکانیکی و جویده شدن کابل توسط حیوانات و جوندگان استفاده می کند.

سوالات متداول:

• کابل برق سه فاز چیست ؟

کابل برق سه فاز (Three phase cable) یکی از پردکاربردترین نوع کابل‌ها محسوب می‌شود زیرا که روشی معمول برای تولید، انتقال و توزیع نیروی الکتریکی جریان متناوب می‌باشد.

• مزایا استفاده از برق سه فاز چیست ؟

امکان جایگزین‌ کردن یک منبع سه فاز به‌ جای سه منبع تک فاز، انتقال بهتر انرژی، به صرفه بودن، یکنواخت بودن، وجود جریان برق 380 ولت

• انوع کابل برق سه فاز کدام است ؟

کابل برق سه فاز سه رشته، کابل برق سه فاز سه و نیم رشته، کابل برق سه فاز چهار رشته، کابل برق سه فاز پنج رشته