بهترین روش تشخیص سیم و کابل غیر استاندارد!

امروزه در تمامی صنایع مختلف مانند ساختمان سازی، کارخانجات و … از سیم و کابل استفاده می‌شود به همین منظور استفاده  و تشخیص سیم و کابل استاندارد و مرغوب از سیم و کابل غیر استاندارد به منظور جلوگیری از خسارات زیان آور و پرهزینه امری بسیار ضروری است.

در این مقاله سعی کردیم چند نمونه از علل غیر استاندارد بودن انواع سیم و کابل و روش تشخیص آن‌ها را بیان کنیم.

• ضخامت زیاد عایق و روکش به صورت نامتعارف نسبت به سطح مقطع هادی

توجه داشته باشید که زیاد بودن نامتعارف قطر روکش کابل و عایق سیم، دلیلی بر با کیفیت بودن و مرغوبیت آن نیست . برخی از تولید کنندگان با کاستن از وزن هادی و قطور کردن روکش عایق، سعی در فریب دادن خریداران دارند.

روش تشخیص :

با تهیه برشی صاف از سطح مقطع نمونه سیم یا کابل می توان نسبت سطح مقطع هادی به سطح مقطع عایق و روکش را بررسی کرد .

• نشانه گذاری و مشخصات درج شده بر روی محصول

مطابق استاندارد سازنده ملزم به درج اطلاعات از قبیل نام و علامت تجاری سازنده، علامت استاندارد، کد مشخصه محصول در استاندارد، تعداد رشته و سطح مقطع محصول و درج کد ده رقمی مربوط به پروانه تولیدی استاندارد شرکت سازنده می باشد.

 روش تشخیص :

به برند حک شده بر روی سیم و بسته بندی آن دقت کنید و همچنین مطمئن شوید که علامت استاندارد و شماره پروانه بر روی سیم و کابل وجود داشته باشد. با ارسال کد ده رقمی به سامانه پیامکی 10001517 می‌توان از صحت پروانه تولیدی سازنده و اعتبار آن اطمینان حاصل نمود.

• مرکزیت سطح مقطع هادی در عایق و روکش

عدم مرکزیت (سنتر بودن) هادی در سیم و روکش موجب عدم توازن سطح مقطع و کاهش ضخامت عایق در سیم و کابل‌ها شده که حتی با چشم غیرمسلح هم قابل تشخیص است. این امر موجب بیرون زدگی رشته‌ها، ایجاد پارگی در عایق و روکش و یا به مرور زمان با عبور جریان و گرم شدن هادی باعث از بین رفتن عایق و بروز آتش سوزی یا برق گرفتگی می‌شود .

روش تشخیص :

با برش دادن سطح مقطع یک سیم یا کابل و بررسی یکسان بودن ضخامت عایق و روکش در اطراف هادی، می‌توان مرکزیت و سنتر بودن سیم‌ها، در کابل و  هادی، در سیم را تشخیص داد.

• اکسید شدن هادی

با توجه به این نکته که اکثر هادی‌ها در مجاورت رطوبت دچار اکسید شدن می‌شوند و این پدیده باعث کاهش استقامت و افزایش مقاومت الکتریکی می‌گردد و به دنبال آن جریان الکتریکی کمتری را از خود عبور می‌دهند .

 روش تشخیص :

فلزات مورد استفاده در ساختمان هادی سیم و انواع کابل، اغلب مس و آلومینیوم است که پس از اکسیداسیون به رنگ مشکی تغییر رنگ می‌دهند و سطح زبر و مات پیدا می‌کنند.

• سطح ظاهری سیم و کابل

سطح ظاهری سیم و کابل باید صاف و فاقد برآمدگی، فرورفتگی و دو پهنی باشد. همچنین نوسان قطر در امتداد سیم و کابل می تواند نشان دهنده ی خرابی و عدم یکنواختی در تاب هادی و رشته های سیم باشد که خود نشانه ای از عدم کیفیت محصول خواهد بود .

روش تشخیص :

بصورت چشمی، لمس سطح سیم و کابل و اندازگیری با ابزار مرتبط قابل تشخیص می‌باشد.

• اتصالات پیوندی در کابل

اتصالات پیوندی در هادی موجب افزایش مقاومت نقطه ای ، افزایش حرارت و ذوب کردن عایق می گردد همچنین اتصالات پیوندی در عایق رشته های کابل نیز باعث کاهش چشمگیر مقاومت عایقی و بروز اتصالی و اتش سوزی می شود .

روش تشخیص :

احساس کردن افزایش دمای نقطه ای در قسمتی از سیم و کابل زیر بار و یا بصورت چشمی

( یکی از علت های وجود برآمدگی و یا فرورفتگی در سطح سیم و کابل می‌توان وجود اتصالات پیوندی باشد. )

• عایق و روکش نامرغوب از جنس pvc

رایج ترین نوع عایق و روکش در صنعت سیم وکابل pvc می‌باشد از دلایل عمده آن می‌توان به توان مقاومت عایقی بالا و خاصیت خود خاموش شوندگی ذاتی آن به دلیل نوع ساختار مولکولی، اشاره کرد.

یکی از نشانه‌های عایق و روکش نامرغوب، استقامت کم آن است که اغلب به هنگام کابل‌‎کشی و یا تنش مکانیکی دچار پارگی و یا زدگی می‌شود که این امر موجب آتش سوزی، برق گرفتگی و یا اتصالی و آسیب به تجهیزات می‌شود.

 روش تشخیص :

• به سطح عایق و روکش دقت نمایید، در اغلب سیم و کابل‌های غیر استاندارد می‌توان با اعمال نیروی کم حتی با دست، عایق و روکش آن‌ها را به راحتی تکه تکه کرد و یا با ناخن تکه‌ای از سطح آن‌ها را خراشید و جدا کرد.

معمولا در سیم و کابل‌های تقلبی، مواد اولیه نامرغوب و ارزان قیمت به کار می‌برند. برای کاهش قیمت در ساختار مواد از روغن‌های  اشتعال زا مانند پارافین و گازوئیل به عنوان نرم کننده استفاده می‌کنند که این امر باعث گسترش شعله به هنگام آتش سوزی می‌شود.

• برای تشخیص جنس مواد حدود 10 سانتی متر از روکش یا عایق برپایه مواد pvc را آتش زده و پس از شعله ور شدن آن، با حذف شعله از مجاورت نمونه منتظر خاموش شدن خود بخودی آن بمانید. اگر خاموش نشد و یا در هنگام سوختن بوی پارافین شمع یا گازوئیل متصاعد کرد شما یک کابل نامرغوب در دست دارید.

تذکر : گاز متصاعد شده از سوختن مواد pvc سمی هستند، آزمایش بالا را ترجیحا در محیطی با تهویه مناسب و با رعایت اصول ایمنی و بهداشتی انجام دهید . 

• هادی در سیم و کابل

رایج ترین و پرکاربرد ترین نوع فلز به دلیل میزان رسانایی بالا در صنعت سیم وکابل، مس می‌باشد.

به خاطر داشته باشید، در رابطه با سیم و کابل‌های مسی، هادی مس باید شرایطی از جمله:

–  از مس خالص نرم شده (آنیل شده) تهیه شده‌باشد.
–  سطحی کاملاً شفاف و براق داشته‌باشد.
–  اکسید نشده‌باشد (رشته‌های مس سیاه نباشند).
–  قابل انعطاف باشد (با خم و راست شدن سیم، رشته‌های هادی نشکند).

متاسفانه امروزه با توجه به افزایش قیمت فلزات از جمله مس عده‌ای سود جو در تولید سیم و کابل تقلبی از فلزاتی مانند مسوار CCA(آلومینیوم یا آهن با روکش نازکی از مس) استفاده می‌کنند.

راه های تشخیص :

1. برش سطح مقطعی از سیم و کابل و بررسی رنگ مغزی رشته‌های هادی که باید به رنگ مس باشد، در صورت استفاده از CCA مغزی رشته‌های هادی به رنگ سفید است.
2. تراشیدن سطح رشته‌ها می‌توان از رنگ داخل هادی اطمینان حاصل کرد.
3. شعله ور کردن هادی، به گونه‌ای که پس از اعمال شعله به مسوار با توجه به ضریب تحمل گرمایی بسیار پایین آن نسبت به مس، خاکستر می‌شود.

• چسبندگی عایق به روکش:

در زمان عایق برداری از روکش، نباید هیچگونه چسبندگی مشاهده شود زیرا که وجود چسبندگی بین عایق و روکش حاکی از سیم و کابل غیر استاندارد می‌باشد.

سوالات متداول:

• چه مواردی موجب می‌شود تا سیم و کابل غیر استاندارد شوند ؟

ضخامت زیاد عایق و روکش به صورت نامتعارف نسبت به سطح مقطع هادی، اکسید شدن هادی، عایق و روکش نامرغوب از جنس pvc

• چرا مرکزیت سطح مقطع هادی در عایق و روکش در استاندارد سیم و کابل بسیار مهم می‌باشد ؟

عدم مرکزیت (سنتر بودن) هادی در سیم و روکش موجب عدم توازن سطح مقطع و کاهش ضخامت عایق در سیم و کابل‌ها و ایجاد پارگی در عایق و روکش و بروز آتش سوزی یا برق گرفتگی می‌شود.

• چگونه عایق و روکش غیر استاندارد سیم و کابل را تشخیص دهیم ؟

در اغلب سیم و کابل‌های غیر استاندارد می‌توان با اعمال نیروی کم، حتی با دست، عایق و روکش آن‌ها را به راحتی تکه تکه کرد و یا با ناخن تکه‌ای از سطح آن‌ها را خراشید و جدا کرد.