علائم اختصاری کابل ها چه معنایی دارند؟!

آشنایی با علائم اختصاری کابل‌ها و نحوه نامگذاری آن‎ها

کابل برق دارای انواع مختلفی از نظر ساختار می‌باشد و هر کدام از این ساختارها برای کاربردی خاص مناسب است لذا آشنایی با علائم اختصاری کابل ها و نحوه نامگذاری آن، برای آشنایی با انواع کابل دارای اهمیت می‌باشد تا در خرید، به راحتی بتوان کابل مورد نظر خود را پیدا کرد.

به طور کلی می توان گفت که یک کابل برق از بخش‌های زیر (که یک به یک توضیح داده شده‌اند) تشکیل می‌شود.

1) هادی (Conductor)

مشخصا این قسمت از کابل وظیفه هدایت جریان الکتریکی را بر عهده دارد و جنس آن معمولا یا مس و یا آلومینیوم است. کابل برق از نظر نوع هادی به چند دسته تقسیم می‌شود:

• هادی های تک مفتولی (solid)
• هادی های نیمه افشان (stranded)
• هادی های افشان (flexible)

2) حفاظ هادی (Conductor Screen)

یک نوار نیمه رسانا است که باعث می‌شود میدان مغناطیسی یکنواختی ایجاد شود و تنش های الکترو استاتیکی را کمینه می‌کند (برای فشار متوسط و فشار قوی).

3) عایق (Insulation)

عایق‌ها در واقع قسمتی از کابل است که مانع از هدایت جریان برق می‌شود. دو نوع پرکاربرد عایق‌ها از جنس PVC و از جنس پلی اتیلن (PE) است.

4) حفاظ عایق (Insulation Screen)

یک نوار نیمه هادی است که وظیفه‌اش همانند حفاظ هادی می‌باشد.

5) شیلد (Shield)

شیلد که معمولا از جنس مس است، برای جلوگیری از تابش امواج الکترومغناطیس استفاده می‌شود. همچنین دیگر علت استفاده از شیلد این است که برای جریان نشتی و یا جریان‌های خطا مسیری ایجاد شود (شیلد ها در یک طرف به زمین وصل می‌شوند). البته در کابل‌های ابزار دقیق و کنترلی یک بخش به نام محافظ کلی (Overall Screen) هم وجود دارد که مانند شیلد بر روی عایق کشیده شده‌است و برای جلوگیری از تداخل نویز و از بین بردن اثر کابل‌های مجاور استفاده می‌شود و به صورت چند مفتولی، نوار و بافت استفاده می‌شود.

6) زره (Armor)

زره وظیفه محافظت مکانیکی از کابل را بر عهده دارد. در شکل زیر می‌توان این موضوع را مشاهده کرد.

7) روکش بیرونی (Outer Sheath)

روکش بیرونی بر روی زره کشیده می‌شود و وظیفه حفاظت کلی از نظر مکانیکی، آب و هوایی، شیمیایی و … را بر عهده دارد. این لایه معمولا بر اساس رنگ کد بندی می‌شود تا بین فشار ضعیف، متوسط و قوی و کابل‌های ابزار دقیق تفاوت به چشم آید.

حال به نحوه نامگذاری و کدگذاری استاندارد و علائم اختصاری کابل و سیم می‌پردازیم. نامگذاری کابل برق بر اساس استاندارد VDEمرسوم است که در شکل زیر با این استاندارد آشنا می‌شویم. به عنوان مثال کد NYY 12*1.5 RE 0.6/1KV یعنی هادی کابل مس است و هم عایق و هم روکش بیرونی از جنس PVC هستند. کابل دارای 12 رشته با سطح مقطع 1.5 میلیمتر مربع بوده که سطح مقطع گرد و هادی مفتول با ولتاژ نامی 0.6 تا 1 کیلو ولت، می‌باشد.

کد و علائم اختصاری کابل ها با استاندارد DIN VDE 0271/0276 اختصاری

در ابتدا به تعریف هر یک از کدهای اختصاری موجود دراین استاندارد می‌پردازیم، برای این کار نامگذاری کابل‌ها را به 4 بخش دسته بندی می‌کنیم :

الف ) بخش A: مشخصات لایه‌های اصلی کابل ( 1، 2، 3 ، 4، 5 ، 6)

ب ) بخش B : هادی حفاظتی (در صورت وجود) (7) – تعداد رشته ها (8)

ج ) بخش  C: سطح مقطع هر رشته (9) – نوع هادی از نظر شکل (10)

د ) بخش D : ولتاژ اسمی کابل (11)

حال به تعریف هریک از بخش ها و علائم اختصاری کابل متناظر با آن ها می‌پردازیم؛ نامگذاری از درونی ترین قسمت کابل شروع می‌شود:

 Identifications of designation -1 هویت طراحی یا استاندارد                                                  

N       DIN VDE standard    (DIN VDE )  مطابق با استاندارد

Similar to DIN VDE standard    (DIN VDE ) مشابه با استاندارد (N)

Conductor material  -2    جنس هادی                                     

A    Aluminum conductor   هادی آلومینیوم

Copper conductor   هادی مس

Insulating material -3   جنس عایق                                                       

Y      PVC  پی وی سی

2Y    Polyethylene (PE)پلی اتیلن

2X     Cross-linked polyethylene (XLPE) پلی اتیلن مستحکم یا کراس لینک

Impregnated paper (without designation)  کاغذ اشباع شده

 Concentric conductor (screen) -4هادی متمرکز یا اسکرین                                                         

C    Concentric conductor of copper  هادی هم مرکز مسی

CW    Concentric conductor of copper in waveconal formation   هادی هم مرکز مسی موجی شکل

CE    Concentric conductor of copper over each individual core  هادی هم مرکز مسی بر روی هر هسته

S    Screen of copper wires    حفاظ شامل سیم های مسی

SE    Screen of copper wires over each individual core   حفاظ شامل سیم های مسی بر روی هر هسته

H    Conductive layers    لایه های هادی

F    Longitudinally water-proof screen   حفاظ طولی مقاوم در برابر آب

Armouring  -5  زره یا آرمور

B    Steel tape armouring    زره نوار فولادی

F    Armour of galvanized flat steel wires    زره از سیم های فولادی گالوانیزه تخت

G    Counter helix of galvanized steel tape    نوارهای فولادی گالوانیزه مارپیچی

R    Armour of galvanized round steel wires   زره از سیم های فولادی گالوانیزه با مقطع گرد

Sheath material -6 جنس غلاف یا شیت                                             

A    Over sheath made of fibrous material    پوشش از آمیزه نخ کنفی

 K    Lead sheath   غلاف سربی

KL   Aluminum sheath  غلاف نازک آلمینیومی

Y  PVC شیت پی وی سی

2Y   Polyethylene (PE) شیت پلی اتیلن

از نکات جالب در علائم اختصاری کابل این مورد است که یک کابل می تواند دارای یک (inner sheath)غلاف داخلی  و (outer sheath)غلاف خارجی به طور همزمان باشد. غلاف خارجی یا ژاکت کابل(jacket) در حقیقت همان لایه نهایی کابل است ( به عنوان مثال Y آخر در حروف  NYYنشان دهنده شیت یا ژاکت از نوع PVC در لایه نهایی کابل است ). غلاف داخلی نیز می تواند جهت کاربردهای متفاوت به کابل اضافه گردد ( غلاف سربی، غلاف آلومینیومی و … ). البته این موارد بیشتر در کابل انتقال داده به چشم می خورد.

در صورتی که یک کابل هر دولایه مذکور را دارا باشد، در کدگذاری کابل، از هر دو کد جهت نشان دادن دو لایه شیت استفاده خواهد شد. (به عنوان مثالNYKY-O  یک کابل مفتولی مسی (در کنار N که استاندارد DIN را نشان می‌دهد چیزی نوشته نشده‌است پس کابل مسی است. همچنین افشان بودن کابل در حروف نشان داده‌نشده، پس کابل مفتولی است.) با عایق پی وی سی (Y) می‌باشد. شیت داخلی (غلاف) آن سربی K) و شیت خارجی (غلاف خارجی یا ژاکت) آن  PVC می باشد، در ضمن کابل مذکور دارای رشته ای مجزا برای ارت (زرد/سبز) نمی‌باشد (O)

Protective conductor -7 هادی حفاظتی

J    With protective conductor (with green/yellow conductor) شامل هادی محفاظ – هادی به رنگ زرد/سبز مسی

O    Without protective conductor (without yellow/green conductor)    فاقد هادی محفاظ – فاقد هادی به رنگ زرد/سبز مسی

این علائم اختصاری معمولا در کابل‌های  multi core یا چندرشته دیده می‌شود و بدین معناست که یکی از رشته کابل‌های مورد نظر از نوع سبز/زرد (ارت) می‌باشد. به عنوان مثال کابل 2.5×4 از نوع NYY-J ، یک کابل 4 رشته بوده که یکی از 4 رشته آن ارت (سبز/زرد) می‌باشد. علامت اختصاری O در کابل معمولا برای تاکید بر آن که هیچ کدام از رشته ها سبز/ زرد نمی باشد آورده شده و در بیشتر مواقع مشاهده می‌شود، کابلی با مشخصاتی مانند NYY-O ، با اسمNYY نیز به فروش می رسد.

Number of cores  -8  تعداد رشته ها

 Conductor cross-section in mm2 -9سطح مقطع هادی برحسب میلی متر مربع

 Conductor type  -10نوع هادی

r Circular conductor     هادی با مقطع گرد

s Sector conductor     هادی با مقطع قطاعی

o Oval conductor   هادی با مقطع بیضی شکل

e Circular, solid conductor هادی مفتولی با مقطع گرد

m Stranded conductor   هادی رشته ای افشان

h Hallow circular conductor هادی با مقطع گرد توخالی

V  Compact conductor    هادی فشرده

به عنوان مثال se کابلی قطاعی بوده که هر قطاع (سکتور) به صورت مفتولی است، به همین ترتیب کابل re کابلی مفتولی و گرد، کابل sm کابلی رشته ای و قطاعی و rm کابلی رشته ای و گرد می‌باشند.

 Rating Voltage  -11 رنج ولتاژ نامی

3,6/6     KV

0.6/1      KV

• برای نمونه :

کابل مطابق استاندارد VDE  است پس در سلول اول N نوشته می‌شود.

هادی کابل مسی است پس در سلول دوم ،A  که مشخصه آلومینیوم است نوشته نمی‌شود.

لایه عایق هادی از جنس PVC است پس در سلول سوم حرف  Y که مشخصه  PVC است نوشته می‌شود.

کابل بدون شیلد است پس درسلول چهارم چیزی نوشته نمی‌شود.

کابل بدون آرمور است پس در سلول پنجم چیزی نوشته نمی‌شود.

لایه عایقی محافظ بیرونی از جنس PVC است پس در سلول ششم حرف Y که مشخصه PVC است نوشته می‌شود.

کابل دارای سه هسته هادی است، در سلول هفتم عدد 3 نوشته می‌شود.

سطح مقطع هادی 120میلی متر مربع است،در سلول هشتم 120 نوشته می‌شود.

کابل بدون هادی محافظ(ROUND) بافته شده (STRANDED) می‌باشد پس در سلول دهم RM نوشته می‌شود.

سطح ولتاژی کابل 0.6/1  کیلو ولت می باشد که در سلول یازدهم نوشته می شود.

در آخر کد نهایی با علائم اختصاری کابل‌ها، مطابق استاندارد VDE بصورت زیر است :